W przyszłym roku ma zakończyć się generalny remont Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki. W maju ubiegłego roku wybrano wykonawcę – firmę Budimex – i w trzecim kwartale rozpoczęły się prace. Tymczasem przedstawiamy historię tego budynku.
Budynek Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku to dawny Dom Ludowy. Obiekt przy ul. Elektrycznej 12 powstał w latach 1936-1938. Należy do architektury modernistycznej okresu międzywojennego tzw. architektury okrętowej, modnej w ówczesnym czasie.
Zaprojektowany został przez architekta Józefa Girina na planie prostokąta, zamkniętego od północnego-wschodu półkoliście, z dwoma półkolistymi aneksami, mieszczącymi główne klatki schodowe. Zbudowano go w konstrukcji mieszanej – żelbetonowej i murowanej, posadowiono na palach dębowych ze względu na trudne warunki gruntowe. Elewacja główna poprzedzona jest monumentalnymi trójstronnymi schodami wiodącymi do reprezentacyjnego wejścia. W przedsionku budynku jest zachowana tablica fundacyjna. Takie informacje podaje Wojewódzki Urząd Konserwacji Zabytków w Białymstoku.
W czasie II wojny światowej budynek został zdewastowany i częściowo zniszczony. Do ponownego użytku powrócił w 1947 roku.
– Budynek Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku jest wybitnym dziełem architektury z okresu międzywojennego, wykorzystującym najlepsze, nowatorskie osiągnięcia techniki budowlanej oraz modernistyczną myśl architektoniczną. Zdecydowanie jest jednym z obiektów, które zapisały się na stałe w historii regionu. Wartości artystyczne urzeczywistnia z powodzeniem funkcjonujący teatr. Występujące na jego deskach grupy teatralne charakteryzują się wysokim poziomem profesjonalizmu, docenianym przez widownię przybywającą do Białegostoku z całej Polski – podkreśla prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
Modernizm w architekturze datowany jest od końca XIX w. do końca lat 70. XX w. Do charakterystycznych cech tego stylu należą m.in.: asymetryczna bryła budynku, przykryta płaskim dachem, duże płaskie i jednolite powierzchnie elewacji, szerokie okna oraz surowe materiały takie jak beton, stal czy szkło.
W 1977 roku budynek Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku został wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego.
A wracając do początków, ale pod kątem artystycznym. 27 grudnia 1938 roku odbyło się uroczyste otwarcie Teatru Miejskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na nowej scenie występował Wojewódzki Teatr Objazdowy, gościli tu także Eugeniusz Bodo, Mira Zimińska, Hanka Ordonówna. W 1940 roku do Teatru dołączył wybitny reżyser i aktor Aleksander Węgierko, który stworzył liczący ok. 140 osób zespół. W 1941 roku wybuch wojny pomiędzy Niemcami a ZSRR zastał Teatr w Mińsku. Zespół dotarł do Brześcia, gdzie ostatecznie się rozwiązał, zaś sam Aleksander Węgierko zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. W czasie bombardowania Białegostoku w 1941 roku spłonęły wszystkie dekoracje i kostiumy.
W 1944 roku Teatr wznowił działalność, gdzie grał na scenie przedwojennego Kina „Świat” (obecnie Kino „Ton”). Wówczas to ukształtował się zespół aktorski złożony z przebywających w Białymstoku znakomitych artystów z Warszawy czy Krakowa, takich jak m.in. Jan Świderski, Czesław Wołejko, Halina Kossobudzka, Lidia Zamkowa, do których dołączyli rodzimi, białostoccy aktorzy. Pierwszym dyrektorem Teatru był Marian Meller. Pierwszą premierę wystawiono 22 września 1944 roku. Był nią spektakl „Uciekła mi przepióreczka” Stefana Żeromskiego. W tym samym roku wycofujące się wojska niemieckie przeprowadziły systematyczne podpalania i wysadzanie budynków. Także budynek Teatru został uszkodzony podczas pożaru i nie nadawał się do użytku.
Pierwszy spektakl w odbudowanej siedzibie przy ul. Elektrycznej wystawiono 23 września 1948 roku. Był to „Świętoszek” w reżyserii Stanisława Daczyńskiego, ze scenografią Otto Axera.
Obecnie trwa w nim generalny remont. Wykonuje go Budimex. Koszt prac budowlanych to 31 777 284,93 zł. Największym wyzwaniem w tej inwestycji jest wzmocnienie istniejącej konstrukcji: fundamentów oraz stropu nad sceną w zabytkowej części obiektu, dostosowując ją do przejęcia obciążeń od nowej technologii scenicznej oraz renowacja zabytkowych struktur obiektu. Roboty budowlane polegają na przebudowie, rozbudowie, remoncie i dociepleniu zabytkowego budynku. Planowana jest też wymiana instalacji wewnętrznych: wodno-kanalizacyjno-ciepłowniczych, elektrycznych, telekomunikacyjnych, wentylacji mechanicznej, klimatyzacyjnej, wymianę stolarki i ślusarki oraz zagospodarowanie terenu wokół budynku. Modernizacja obejmuje też wymianę siedzisk na widowni oraz dostosowanie budynku do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a także do wymogów przeciwpożarowych.
Red. PS, fot. WUOZ Białystok
