Prawo własności jest podstawowym prawem rzeczowym o charakterze bezwzględnym, które jest skuteczne w stosunku do wszystkich innych osób. Tak samo jak posiadanie – podlega ochronie prawnej. Zgodnie z art. 140 Kodeksu cywilnego, w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy.

Dla ochrony prawa własności, w zależności od rodzaju naruszeń, służy szereg roszczeń: windykacyjne, negatoryjne, uzupełniające, o przeniesienie własności gruntu na rzecz osoby, która na tym gruncie wzniosła budynek lub inne urządzenie, oraz roszczenie posiadacza o zwrot nakładów. Niniejszy artykuł zostanie poświęcony pierwszemu z nich – roszczeniu windykacyjnemu.

Przedmiotem roszczenia windykacyjnego (wydobywczego) jest żądanie wydania rzeczy w jej aktualnym stanie, a nie w stanie, w jakim znajdowała się w chwili zabrania jej właścicielowi. Ma ono na celu przywrócenie właścicielowi władztwa nad rzeczą. Zgodnie z treścią art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, żeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przysługuje właścicielowi przeciwko osobie, która faktycznie włada cudzą rzeczą, nie posiadając ku temu żadnych uprawnień.

Chodzi tutaj zatem o posiadacza samoistnego (faktycznie włada rzeczą jak właściciel), jak również posiadacza zależnego (faktycznie włada rzeczą jak zastawnik, użytkownik, najemca, dzierżawca). Przesłanką do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem jest bezprawne pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Oprócz właściciela z roszczeniem windykacyjnym może wystąpić również współwłaściciel rzeczy, użytkownik wieczysty, osoba uprawniona z tytułu ograniczonych praw rzeczowych (np. służebności), a także najemca i dzierżawca.

Osoba, przeciwko której wystąpiono z roszczeniem o wydanie rzeczy, może się bronić, gdy ma skuteczne wobec właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Takim uprawnieniem będzie między innymi: umowa najmu, umowa dzierżawy, umowa użyczenia, zastaw, orzeczenie sądu bądź odpowiedniego organu, regulujące stan prawny nieruchomości, użytkowanie wieczyste czy też spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Z punktu widzenia możliwości dochodzenia roszczeń windykacyjnych bardzo istotne jest, iż roszczenia właściciela nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości, a także jeśli dotyczą rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury. Przedawnieniu ulegają roszczenia windykacyjne dotyczące rzeczy ruchomych. Roszczenie windykacyjne wygasa z momentem kiedy zostanie zaspokojone albo na skutek zdarzenia, powodującego wygaśnięcie roszczenia windykacyjnego (np. rzecz przestaje fizycznie istnieć).

Adwokat Jacek Osmólski, fot. pixabay.com

Tagi:

,