O działalności Uniwersytetów Trzeciego Wieku w czasie pandemii koronawirusa, problemach, ale i nadziei, że trudne czasy w końcu miną i małymi krokami będziemy wracali do normalności, rozmawiamy z Wiesławą Borczyk (na zdjęciu), prezes Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
Jak, z Państwa obserwacji, radzą dziś sobie Uniwersytety Trzeciego Wieku? Czasy mamy ciężkie…
Wiesława Borczyk, prezes zarządu Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku: Od marca 2020 r. zdecydowana większość UTW w naszym kraju zawiesiła lub znacznie ograniczyła swoją działalność z uwagi na pandemię COVID-19. Bezpieczeństwo słuchaczy UTW było najważniejszą sprawą.
Ponieważ nie można się spotykać, część UTW zorganizowała zdalne wykłady i inne zajęcia z wykorzystaniem internetu. Niektóre lokalne telewizje także włączyły się w relacje wykładów i innych wydarzeń dla seniorów. Na YouTube są zamieszczane m.in. filmiki z zajęć aktywności fizycznej dla osób starszych. Na stronach internetowych poszczególnych UTW również można zapoznać się z prezentacjami multimedialnymi przygotowanymi przez wykładowców i instruktorów dla słuchaczy UTW. Dobre praktyki UTW w okresie pandemii, których autorami są liderzy konkretnych UTW, prezentujemy w wydawanym ogólnopolskim biuletynie, kwartalniku „Uniwersytety Trzeciego Wieku”, serdecznie zapraszam na stronę www.federacjautw.pl zakładka „Publikacje”.
Tak więc, pomimo trudności związanych z pandemią, UTW poszukują nowych, bezpiecznych form i metod działania. Jednak na ok. 700 UTW działających przed pandemią, w trybie zdalnym pracuje zaledwie część z nich. Znaczna liczba słuchaczy UTW nie posiada umiejętności informatycznych, nie ma odpowiedniego sprzętu, a często barierą są także problemy zdrowotne – słaby wzrok i słuch, drżenie rąk.
Warto chyba jednak zaznaczyć, że gros seniorów szczepi się, pandemia w końcu minie. Seniorzy na pewno z utęsknieniem czekają na powrót do zajęć w swoich Uniwersytetach.
– Pokolenie seniorów bardzo potrzebuje osobistych kontaktów z innymi ludźmi. Wszyscy z niecierpliwością czekamy na powrót do sal wykładowych, do zajęć w grupach zainteresowań, do wspólnych wyjść do kina, teatru, na wystawy oraz wyjazdów i spotkań integracyjnych. Okres pandemii uświadomił nam, jak ważne znaczenie w naszym życiu na emeryturze ma nasz Uniwersytet Trzeciego Wieku.
Jednak aktualnie w Polsce nastąpił szczyt trzeciej fali pandemii i nadal musimy się izolować, musimy przestrzegać zasad: maseczka, dystans, dezynfekcja.
Coraz większa liczba osób zaszczepionych oraz „ozdrowieńców” będzie miała istotny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne całej populacji.
Część osób obawia się szczepień. Jakie jest Pani zdanie na temat szczepień?
– Ja już jestem po drugim szczepieniu. Uważam, że jeśli nie ma przeciwskazań, o których należy rozmawiać z lekarzem, to należy się zaszczepić.
Należy jednak pamiętać o tym, na co zwracają uwagę specjaliści – lekarze, że szczepionki nie chronią w 100 procentach przed zachorowaniem lecz przed ciężkim przebiegiem choroby i przed hospitalizacją. Najbardziej ryzykują osoby niezaszczepione. Można się zarazić wszędzie: w sklepie, w środkach komunikacji, przebywając w grupie osób.
Jeżeli chodzi o samą akcję szczepień, to docierają do Państwa jakieś sygnały o problemach organizacyjnych?
– Z rozmów telefonicznych z wieloma liderami UTW wynika, że występują pewne problemy związane z organizacją szczepień, które zgłaszają słuchacze i dotyczą m.in. konieczności dojazdu do punktów szczepień poza miejsce zamieszkania, trudności związane z elektroniczną rejestracją, odwoływanie szczepień z uwagi na brak dostawy szczepionki w wyznaczonym dniu, przesuwanie terminów szczepień w związku z opóźnianiem dostaw przez firmy farmaceutyczne.
Proszę powiedzieć, czym zajmuje się Federacja, jakie cele przed sobą stawia i ile organizacji zrzesza?
– Federacja UTW została utworzona w 2008 r. przez 10 stowarzyszeń UTW, przy zachowaniu zasad samodzielności, dobrowolności, równouprawnienia i otwartości. Zrzesza stowarzyszenia UTW prowadzące działalność statutową w zakresie edukacji i aktywizacji osób starszych oraz udziela im wsparcia organizacyjnego, prawnego, logistycznego i finansowego. Szczegółowe zasady działania określa statut Federacji. Posiadamy osobowość prawną i prowadzimy także działalność gospodarczą, która pomaga nam w rozwijaniu działalności statutowej. Siedziba Federacji UTW znajduje się w Nowym Sączu.
Aktualnie Federacja UTW liczy 50 członków – stowarzyszeń UTW i współpracuje z UTW utworzonymi w uczelniach wyższych oraz w samorządowych jednostkach organizacyjnych – np. w centrum kultury, centrum kształcenia ustawicznego itp. Konsolidujemy więc całe, zróżnicowane środowisko UTW w naszym kraju oraz polskie UTW działające za granicą.
Pomimo pandemii zarząd Federacji UTW podejmuje tematy i problemy dotyczące kształcenia ustawicznego osób starszych i sytuacji UTW, polityki senioralnej, srebrnej gospodarki oraz gminnych rad seniorów. Przygotowuje projekty ofert na realizację zadań publicznych i ich dofinansowanie, jak również pozyskuje partnerów biznesowych dla wspólnych przedsięwzięć.
Działa Punkt Konsultacyjno – Doradczy dla UTW, w którym są udzielane przez naszych ekspertów nieodpłatnie porady oraz konsultacje. Dysponujemy bazą adresową, e-mailową i telefoniczną wszystkich UTW w kraju, co ułatwia nam kontakty w przekazywaniu informacji.
Przedstawiciele Federacji UTW uczestniczą w pracach zespołów doradczych i eksperckich powołanych m.in. przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Pacjenta i in. W ramach projektu „Polskie Forum Seniora”, realizowanego w latach 2019-2020, do którego przystąpiło 119 sygnatariuszy, zostały opracowane i skonsultowane 132 wnioski, opinie i rekomendacje w sprawach istotnych dla seniorów i organizacji seniorskich. Przekazaliśmy je do komisji sejmowych i senackich, do Kancelarii Premiera RP, do różnych ministerstw i urzędów centralnych oraz regionalnych. Kolejnych siedem UTW wdrożyło standardy i uzyskały certyfikat „Profesjonalny UTW”. Również z wydawanymi przez Federację UTW poradnikami i newsletterami można się zapoznać na stronie www.federacjautw.pl. Można do nas dołączyć również na Facebooku: @federacjautw.
Trudno na pewno mówić o planach organizacyjnych dotyczących działalności na nadchodzące miesiące, ale pewnie takie są. Powie Pani o nich?
– Czas pandemii zmienił diametralnie sytuację osób starszych, w wielu aspektach ich życia. Nie wiemy, jak długo jeszcze będzie trwał ten okres, mamy jednak nadzieję, że szczepienia przeciw COVID-19 pozwolą „małymi krokami” na powrót do normalności szczególnie tej grupy wiekowej.
Mamy jednak – jako organizatorzy działalności i współpracy z UTW – wiele wątpliwości. Rodzą się pytania, czy możemy planować bezpieczny wypoczynek wakacyjny, czy możemy organizować wyjazdy edukacyjno – turystyczne, czy jesienią będziemy mogli powrócić do tradycyjnych wykładów, warsztatów, kursów językowych i komputerowych w trybie stacjonarnym.
Zdajemy sobie doskonale sprawę, że aktywność fizyczna i edukacyjna ma ogromny wpływ na zdrowie psychiczne i kondycję fizyczną seniorów, a jej zdalne formy – realizowane w okresie pandemii – są tylko namiastką zajęć, do których przywiązało się już kilkaset tysięcy seniorów – słuchaczy UTW w Polsce.
Dlatego zwracamy się do ekspertów ze środowiska naukowego i lekarskiego, aby dowiedzieć się o prognozach rozwoju sytuacji epidemicznej, o zaleceniach dla seniorów, a przede wszystkim o rekomendacjach w zakresie bezpiecznych form organizacji różnych aktywności dla osób starszych w najbliższej przyszłości. Sytuacja bowiem nadal jest dynamiczna i musimy pamiętać, że dopóki trwa pandemia, organizatorzy działalności UTW muszą stosować obowiązujące procedury, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa naszych słuchaczy.
Oprócz bieżącej działalności, o której była mowa wyżej, mamy zaplanowane w drugim półroczu br. organizację szkoleń, na które zapraszamy przedstawicieli UTW. Jeśli sytuacja epidemiczna ulegnie poprawie, mam nadzieję, że będziemy mogli się spotykać np. na regionalnych konferencjach UTW i również dyskutować o działalności UTW po doświadczeniach pandemii, wspólnie wypracować wnioski i upowszechniać je w naszym środowisku.
Dziękujemy za rozmowę.
