Depresja jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym. Niestety, jej objawy są nagminnie bagatelizowane. Ten problem dotyczy również osób starszych. Jak rozpoznać depresję i czy można samemu sobie z nią poradzić? Porad udziela w naszym dzisiejszym wywiadzie Paula Grzywacz, psycholog z Centrum Przyjaznej Terapii i Fundacji SCOLAR.
PODLASKI SENIOR: Czym jest depresja?
Paula Grzywacz: Depresja to nic innego, jak zaburzenie nastroju. Według „Słownika Psychologii” Arthura S. Reber i Emily S. Reber ogólnie depresja to: stan, w którym człowiek ma poczucie „nieodpowiedniości”, jest przygnębiony, mniej aktywny niż zwykle, charakteryzuje go pesymizm oraz permanentny smutek. Depresja rozumiana w takim wymiarze występuje bardzo często.
Mamy różne rodzaje depresji. Między innymi endogenną, która wynika z czynników wewnętrznych, tzn. zmiany pracy mózgu. Jest również depresja tzw. „sezonowa”, w których objawy mijają zazwyczaj bez interwencji. Mamy również depresję reaktywną, która jest wynikiem jakiś zdarzeń, które nastąpiły w życiu danej osoby.
Jakie objawy i zachowanie może sygnalizować depresję?
– Jednym z głównych kryteriów zdiagnozowania depresji jest czas trwania objawów. Po pierwsze – objawy depresji muszą utrzymywać się co najmniej dwa tygodnie. Zaliczamy do nich min.: bezsenność, obniżenie nastroju, zmęczenie, utratę apetytu i spadek wagi, niechęć do opuszczania domu, poczucie bezradności, osłabienie koncentracji, poczucie beznadziejności, spadek poczucia wartości, myśli samobójcze, lęk przed śmiercią, spowolnienie ruchowe, problemy z pamięcią, nasilenie bólów różnego pochodzenia.
Ważne jest również nasilenie objawów u danej osoby. Powinien nas zaniepokoić fakt, że osoba, która nie miała do tej pory problemów ze snem, nagle ma je niemalże codziennie, osoba, która zawsze była pełna sił i wigoru, jest notorycznie zmęczona i nie ma ochoty na nic. Depresja, cały czas jest zbyt często mylona z przewlekłym smutkiem.
Jest możliwe odróżnienie zwykłego smutku od stanów depresyjnych?
-Tak. Są to właśnie kryteria, według których możemy ustalić, czy jest to tylko i wyłącznie przewlekły smutek, czy jednak mówimy już o stanach depresyjnych. Tak jak już mówiłam wcześniej, jednym z głównych kryteriów diagnozy depresji jest czas trwania objawów u pacjenta.
Czy da się określić przyczynę zachorowań? Jakie mogą być powody depresji u osób starszych?
-Mówi się, że depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych u osób starszych. Co dziesiąta osoba w wieku od 65 lat jest narażona na tę chorobę. W grupie ryzyka są: osoby samotne, które doświadczyły śmierci członka rodziny; w codziennym życiu przyjmują dużo lekarstw; są niepełnosprawne lub cierpią na choroby przewlekłe; są w przedziale wiekowym 80-84 lata (w szczególności płci męskiej- odsetek samobójstw w tej grupie jest dwukrotnie większy niż w innych grupach).
Czy z depresją można poradzić sobie samemu czy raczej należy udać się do specjalisty?
-Tak jak z innymi chorobami idziemy do lekarza, tak samo należy postąpić z depresją. Nie można się bać, a tym bardziej wstydzić, że ta choroba dotknęła właśnie mnie. Tak samo jak idziemy do lekarza specjalisty, w momencie gdy mamy nowotwór, bo wiemy, że nie jesteśmy w stanie sobie sami pomóc w tej strasznej chorobie, to tak samo robimy z depresją. Jest to straszna i podstępna choroba, która niestety cały czas jest jeszcze bagatelizowana, w szczególności u osób starszych. Statystyki są jednak przerażające. Depresja u osób starszych jest przyczyną samobójstw, aż trzykrotnie częściej niż u ludzi młodszych. Nie bagatelizujmy tego.
Czy terapia seniorów jest trudniejsza od pracy z osobami w sile wieku?
-Proces leczenia depresji u osób starszych jest niezmiernie trudny, a efekty nie idą współmiernie do włożonego wysiłku. Stosuje się farmakoterapię, psychoterapię oraz wsparcie społeczne.
Leczenie depresji osób starszych jest procesem bardzo złożonym i długotrwałym. Światowe Towarzystwo Psychiatryczne opracowało więc zasady mające zwiększyć efektywność leczenia depresji. Należą do nich: edukowanie chorego oraz jego opiekunów na temat istoty schorzenia, stosowanie procedur medycznych mających na celu wyeliminowanie objawów depresji, ale jednocześnie zapobiegających jej nawrotom, proces leczenia obejmujący wszystkie dolegliwości równolegle, kontrolowanie ryzyka dokonania samouszkodzeń przez pacjenta, ścisła współpraca opiekunów i chorych z personelem medycznym.
Musimy pamiętać, że depresję nie tylko trudno jest leczyć, ale również niełatwo jest jej zapobiec. Dlatego tak ważny jest etap prewencyjny i edukacja na temat depresji. Należy budować sieci wsparcia w środowisku lokalnym i zapewnienie dobrego dostępu do usług opieki zdrowotnej.
Dziękuję za rozmowę.
Red. Podlaski Senior/ Fot. Pixabay
